In 2016 en 2017 stonden in mijn lezingen en cursussen het thema ‘Burn-out’ centraal; in 2018 en 2019 richt ik me op het thema ‘hormonen’. Op 9 april 2019 geef ik een lezing op het orthomoleculaire dietisten (NOD) congres met als thema ‘Hormonen, bron van vitaliteit’. Tevens zal ik in 2019 verdiepingscursursussen voor therapeuten en artsen verzorgen over het thema hormonen. Meer informatie over deze cursussen kunt op vinden in de volgende link: verdiepingscursus hormonen. Hierin zal ik ingaan op hoe leefstijl, voeding, bewustzijn en zingeving invloed uitoefenen op onze hormonen en wat we kunnen doen om hormonale disbalansen te herstellen. Er al diep worden in gegaan op de achterliggende oorzaken van diverse hormonale disbalansen en op de relatie tussen stress en hormonen en darmen en hormonen. De theorie zal steeds verbonden worden met de casuistiek uit de praktijk.
Luisteren naar je hormonen, is een stap op weg naar vrijheid en jezelf durven zijn. Hormonen hebben een signaalfunctie, zowel in ons lichaam naar doelorganen, maar ook naar onze geest. Het woord hormonen komt van het Griekse Hormao en betekent ‘aanzetten’ of ‘in beweging zetten’. Zonder bewegingsvrijheid kunnen onze hormonen, maar ook onze diepere verlangens hun weg niet vinden. Beweging is goed voor onze hormonale gezondheid. Bij iedereen valt er nieuwe ruimte te ontdekken om nog vrijer te gaan bewegen. Veel bewegingen die we maken zijn niet vrij, maar reactief. We reageren vanuit een stress-respons, die ons doet vluchten of bevriezen. We durven ons niet te laten zien. Dit geeft een kramp en overspannenheid die je hormonen uit balans brengen. Als je een hormonale disbalans ervaart, kan dit een signaal zijn van je lichaam om te ontkrampen en vrijer te worden. Vrij om je diepste verlangens te leven. Vrij te zijn in je mannelijk- en vrouwelijkheid. Vrij om wild te durven zijn. Vrij om jezelf te durven zijn. Bij zoogdieren komen nauwelijks hormonale disbalansen voor; zij bewegen vrij, zonder afweging. Hormonale disbalans wordt vaak als ‘last’ ervaren waar we zo snel mogelijk vanaf willen komen. Maar hoe boeiend wordt ons pad als we in liefde er mee kunnen zijn en naar kunnen luisteren? Hormonen geven ons een kans om dieper in contact te komen met onze ware natuur.
Op vrijdag 23 en 30 november 2018 geef ik voor het orthomoleculaire kennisinstituut Orthokennis 2 verdiepingscursussen over het thema hormonen. Voor meer informatie zie 2 daagse cursus hormonen en verdiepingscursus hormonen. Hormonen zijn signaalstoffen, ze sturen belangrijk functies in het lichaam aan. Als de hormonen uit balans zijn, beïnvloedt dit allerlei processen in ons lichaam. Tijdens de eerste cursusdag zal worden ingegaan op de relatie tussen hormonen en diverse lichaamsprocessen. De relatie tussen hormonen bij de vrouw en de darmen, ons zenuwstelsel, immuunsysteem en stress-as zal worden toegelicht. Hormonale disbalans mag gezien worden als signaal. Het weerspiegelt ons innerlijke milieu en welzijn en wordt door diverse interne en externe factoren beïnvloedt. Jacqueline Elferink neemt u mee in de achterliggende oorzaken van hormonale disbalans en hoe u dit kunt behandelen in uw praktijk. De relatie tussen voeding, leefstijl, intern en extern milieu en onze hormonen zal worden uitgelegd. De tweede dag zal gaan over de overgang en oestrogeendominantie, en welke hormonale veranderingen hieraan ten grondslag liggen. Tevens wordt besproken welke klachten deze teweeg kunnen brengen en wat de gevolgen hiervan kunnen zijn voor het dagelijks leven. Er wordt gewerkt met praktische casuïstiek.
In 2019 wordt orthomoleculaire therapie niet meer vergoed door CZ, OHRA en Nationale Nederlanden. U kunt nu nog overstappen op een andere verzekering; voor overzicht van vergoedingen in 2019 zie: https://www.zorgkiezer.nl/vergoedingen/orthomoleculaire-geneeskunde. Zorgverzekeraar UMC geeft de beste vergoeding in 2019 en kan ik aanbevelen. Verder ondersteun ik Gezondheidscoöperatief Nederland, die zekerheid wil bieden op meer vrije keuze in de zorg; https://www.gezondheidscooperatief.nl/ en roep ik iedereen op dit initiatief te steunen.
Vanaf heden werk ik ook met een clientportal. Het clientportal is en veilige omgeving waarin u afspraken kunt beheren, het intakeformulier kunt invullen en gegevens kunt wijzigen. De url van het clientportal is https://mijnorthobalans.nl/login/.
Taurine, ik schrijf het regelmatig voor. Deze week hoorde ik wederom van een cliënt dat zij gestopt was met het innemen er van, omdat zijn bang was er onrustig van te worden. ‘Het zit toch niet voor niets in die energiedrankjes’. Omdat er taurine in deze drankjes zit, wordt de conclusie getrokken het voor energie of onrust zal zorgen. De kracht van de geest is sterk; deze gedachten over taurine kunnen onrust veroorzaken. Biochemisch gezien heeft taurine echter juist een ontspannende werking op ons zenuwstelsel en is het gunstig is voor ons hart. Ik zal dat hieronder toelichten. Hopelijk kunnen hierdoor alle verontrustende gedachten over taurine losgelaten worden. Taurine is een aminozuurachtige stof en heeft eigenschappen van een inhiberende neurotransmitter; het kan binden aan glutamaat receptoren waardoor deze minder geëxciteerd raken. Het angst reducerende effect, wat blijkt uit dierstudies, komt mogelijk door activatie van de glycinereceptor[1]. De structuur van taurine komt overeen met die van Gamma Amino boterzuur (GABA). In dierstudies is ook een bloeddrukverlagende werking aangetoond van taurine. Er werd aangetoond dat taurine invloed heeft op de bloeddruk via het centrale zenuwstelsel. Taurine remt de afgifte van het vaatvernauwende hormoon ADH door de hypothalamus wanneer er sprake is van stress [2]. De jonge vrouw waar ik de taurine, in combinatie met magnesium, aan had voorgeschreven is veganist en heeft last van rusteloze benen. Omdat ze bang was dat taurine haar onrustklachten zou verergeren, had ze zelfstandig besloten de taurine weg te laten en nog extra magnesium te gaan innemen (inmiddels zat ze op 800 mg magnesium citraat). Hier had ze echter geen baat bij; haar klachten werden zelfs erger. Ze had op internet gelezen dat magnesium helpt tegen rusteloze benen. Haar was niet voorgelicht dat ook andere mineraaltekorten of een taurinetekort een rol zouden kunnen spelen bij haar klachten. Ik liet haar ferritine concentratie in het serum onderzoeken en deze bleek erg laag te zijn (17). Bij lage HB en ferritineconcentraties in het serum treedt er snellere verbetering van de concentraties op wanneer ijzer suppletie (325 mg ferro sulfaat) wordt gecombineerd met taurine suppletie (1000 mg) [3] . Het werkingsmechanisme is onbekend, mogelijk is het te verklaren door langere overleving van de rode bloedcellen als gevolg van de taurinesuppletie. Mensen met lage HB en ferritine concentraties beschikken ook over lagere taurine spiegels, wat waarschijnlijk te maken heeft met een lage inname van vlees. Taurine wordt vooral aangetroffen in vlees, vis, gevogelte, schaal, schelpdieren en eieren. Tekorten komen met name voor bij vegetariërs, veganisten en diabetici. Het lichaam kan het zelf aanmaken uit l-cysteïne en l-methionine; wat wordt aangetroffen in noten en bonen. De synthese naar taurine verloopt niet altijd optimaal omdat er een tekort kan zijn aan actief B6 (pyridoxaal-5-fosfaat) en gebrek aan activiteit van het enzym cysteïne-sulfienzuurdecarboxylase (CSAD.) Bij mensen is de activiteit van CSAD beperkt. Bij vegetariërs en veganisten zijn daarom significant lagere taurineniveaus aangetroffen; plasmaconcentraties waren 78% en urinaire concentraties 29% van die van een controlegroep op de standaardvoeding. Uit analyse van de voeding van mijn cliënt bleek dat zij nauwelijks taurine binnen kreeg. De extra magnesium die zij nam werd hierdoor niet goed in de cel benut. Taurine houdt de mineralenbalans van de cel in stand (kalium en magnesium binnen de cel en natrium en calcium buiten de cel), wat van groot belang is voor het membraanpotentiaal en daarmee de functionaliteit van spieren, waaronder haar beenspieren. Taurine speelt bovendien een belangrijke rol in het contractiemechanisme van het hart en daarmee de functionaliteit van de hartspier. Er zijn aanwijzingen dat hartritmestoornissen een symptoom zijn van taurinedeficiëntie en dat het mogelijk werkt tegen hartritmestoornissen [4] . Naast vegetariërs en veganisten, zijn er meer groepen die extra taurine behoeven. Diabetici verbruiken veel meer taurine; daarom is de behoefte verhoogt. Een goede taurinestatus is gunstig bij diabetes en insulineresistentie en vermindert het risico op complicaties zoals nefropathie, neuropathie, retinopathie, cariodmyopathie en atherosclorose [5]. Daarnaast heeft taurine zelfs invloed op ons circadiaanse ritme en kan het de nier, lever- en galfunctie ondersteunen, de ogen beschermen, en heeft het een antioxidateve en ontstekingsremmende werking[6]. Naar mijn idee wordt taurine toegevoegd aan de energiedrankjes, om de mogelijke bijwerkingen van onrust juist tegen te gaan. Taurine kan ook helpen tegen de bijwerkingen van Ve Tsin en andere glutamaat bevattende smaakversterkers. Vegetariërs en veganisten denken vaak aan inname van B12 of magnesium bij klachten aan het zenuwstelstel, maar aan taurine wordt niet gedacht. Terwijl taurine juist heel essentieel is voor het benutten van mineralen in onze cel en voor onze geestelijke rust. Na een aantal weken namen de klachten van mijn cliënt af. Haar benen voelden ontspannend aan en ze sliep beter. Hierdoor kon ze goed op eigen benen staan en had ze meer energie. Taurine had haar rust gegeven. [1] Wu J-Y, Prentice H Role of taurine in the central nervous system. J Biomed Sci. 2010;17 Suppl 1:S1. DOI:10.1186/1423-0127-17-S1-S1. [2] Mozaffari MS, Patel C, Abdelsayed R, et al. Accelerated NaCl-induced hypertension in taurine-deficient rat: role of renal function. (2006) Kidney Int 70:329-337. [3] Sirdah MM, et al. Possible ameliorative effect of taurine in the treatment of iron-deficiency anaemia in female university students of Gaza, Palestine. Eur J Haematol 2002;69:236-242 [4] Schaffer SW, Jong CJ, Ramila KC, et al. Physiological roles of taurine in heart and muscle. (2010) J Biomed Sci 17 Suppl 1:S2. [5] to T, Schaffer SW, Azuma J The potential usefulness of taurine on diabetes mellitus and its complications. Amino Acids. 2012 May;42(5):1529–39. DOI:10.1007/s00726-011-0883-5 [6] www.orthokennis.nl/taurine
Een overzicht van de artikelen die ik schrijf voor voedingsgeneeskunde kunt u vinden in de volgende link: artikelen Jacqueline Elferink.
”Het lijkt erop alsof we mogen verwachten dat een huis spontaan ontstaat als de juiste materialen op de juiste tijd op een bouwterrein worden afgeleverd”. Mijn nieuwste column in Vakblad Voedingsgeneeskunde is zojuist verschenen met als titel ”Stoffig en geestig”. Zie ook https://www.voedingsgeneeskunde.nl/vg-18…/stoffig-en-geestig. Hieronder staat de volledige column. Veel leesplezier! Mager en broos komt mevrouw B. mijn praktijk binnen lopen. ‘Kan jij me van de juiste stoffen voorzien, zodat ik me weer beter kan gaan voelen?’, vraagt ze. ‘Ik ben de afgelopen 7 jaar al bij 3 therapeuten geweest, er is heel wat mis met mij’. Ze slaat een klapper open en laat me allerlei foto’s en rapporten zien, van allerlei beestjes en disbalansen. ‘Het is nog een wonder dat ik leef.’’ ‘’Ik ben de afgelopen jaren 12 kg afgevallen, ik durf nets meer te eten, niets meer te doen. Ik blijk voor veel stoffen allergisch te zijn. Ik voel me opgebrand en heb nergens zin meer in. Dat is toch logisch, gezien alle disbalansen’’. Ze heeft een hele tas mee gebracht, met potjes met vitaminen, mineralen en aminozuren, bouwstoffen die haar verder zouden moeten helpen. De afgelopen jaren had mevrouw B. veel stoffen voorgeschreven gekregen, maar ze had flink in het stof gebeten. Met alle deze bouwstoffen, bouw je nog geen huis, blijkt wel. Mevrouw voelt zich wankel, de levenslust ontbreekt, wezenloos kijkt ze voor zich uit. En dat terwijl ze zoveel stoffen heeft geslikt. Hoe kan haar vitaliteit weer worden opgewekt? Orthomoleculaire geneeskunde vloeit voort uit de celbiologie en biochemie en betekent; met de juiste nutriënten een optimaal biochemisch milieu creëren, waarin de eigen cellulaire processen van het lichaam alle kans krijgen om te herstellen. En als de voeding daarin tekort schiet, suppleren met micro-nutriënten. Maar voorziet een optimaal biochemisch milieu ons ook van vitailiteit? Hier is meer voor nodig… Het onderzoek naar het ontbreken van stofjes en het suppleren van stoffen kan, naar mijn mening, door orthomoleculair deskundigen worden overschat. Zoals celbioloog R. Sheldrake opmerkt over de celbiologie; ‘ Dit lijkt erop alsof we mogen verwachten dat een huis spontaan ontstaat als de juiste materialen op de juiste tijd op een bouwterrein worden afgeleverd’[1]’. En dan komt nog de vraag; Wat als het huis is gebouwd, hoe gaan we ons dan thuis voelen? Sheldrake wijst er op dat er andere belangrijke invloeden zijn die ons leven zin en vorm geven, naast de noodzakelijke bouwstoffen en DNA. Ons leven krijgt ook vorm door onstoffelijke vitale factoren. Door Sheldrake worden dit morfische velden genoemd. Morfe betekent ‘vorm’. Sheldrake gaat er vanuit dat elk lichaam gevormd wordt vanuit een morfisch veld, wat een blauwdruk van de te ontstane vorm bevat. Het is de geest die de fles vorm geeft. Geest die een verbinding aan gaat met stof. En alles is met elkaar verbonden. In onszelf, en daarbuiten. Als alles samen komt voelen we ons thuis en kunnen we onlosmakelijk in onze kracht komen. Het is een hele mechanistische manier van denken, om de mens te verklaren en te genezen vanuit stof alleen. Ons wezen is zowel stoffelijk en bezield, en daar is niets mis mee. Wetenschappers zijn vaak alleen geïnteresseerd in stof, en religieuzen in de Geest en/of God. Beide benaderingen zijn echter eenzijdig. Stoffen zijn noodzakelijke bouwstenen voor onze gezondheid, maar als de geest samen komt met de stof voelen we ons vitaal. De mens die ik voor me zie, in dit geval mevrouw B, lijkt het met stofjes alleen niet te gaan redden. Ze is al bij diversen reguliere artsen geweest. Door hen voelde ze zich, net als thuis vroeger, niet gezien. ‘’Álles zit tussen de oren’’, zeiden ze. Daar ga ik dus nooit meer naar toe. ’ Gelukkig namen de therapeuten de tijd voor me en zagen dat er wél iets mis met mij is’, zei mevrouw B. In plaats van nog een onderzoek naar disbalansen, gaf in haar een spiegel en daagde haar uit om op een andere manier te gaan kijken naar haarzelf. Is er werkelijk iets mis? Stukje bij beetje kon ze steeds geestiger naar zichzelf gaan kijken. Ze zag ze haar kracht voorbij de aanwezige disbalansen. Daarnaast keken we tijdens het consult nog naar bouwstoffen die haar kracht verder kunnen ondersteunen. Qua voeding legde ik de nadruk op wat ze allemaal wel mag eten, en waardoor ze weer zou kunnen aankomen in gewicht. Ik zag weer een glimlach op haar gezicht. In tegenstelling tot de andere consulten, kreeg ze geen advies om streng te zijn voor haar zelf maar werd haar de ruimte geboden meer voeding tot zich te gaan nemen. Ze kon weer contact maken met de energie om haar leven vorm te gaan geven. Ik sprak met haar af dat we tijdens de therapie een nieuwe weg zouden gaan bewandelen; geen zoektocht naar disbalansen maar ervaren wat ze nodig heeft om haar kracht steeds dieper te gaan ervaren en verder te versterken. Ik heb zin om weer eens een ritje te gaan maken op een Harley Davidson, zei ze licht. Stoffig en geestig verliet ze mijn praktijk. [1] R. Sheldrake, The Rebirth of Nature, Bantam Books, New York, 1991, blz. 107
Ter voorbereiding van mijn lezing op het congres Voedingsgeneeskunde vraag ik aan mijn cliënten, “ Wat heeft het meeste bijgedragen aan je herstel ?’’ ‘’Vooral de ont-moeting met mezelf ‘’, zegt één van mijn cliënten. ‘’Eerst moest ik van alles van mezelf. Ik was opzoek naar welke voeding mij kon ondersteunen in mijn herstel, en wat ik wel en niet zou mogen van jou. Ik wilde graag weten waar ik allergisch op zou reageren en was op zoek naar een oplossing voor mijn klachten. Ik wilde wat doen om mijn herstel te bevorderen. Ik heb echter ontdekt dat het herstel vooral heeft plaats gevonden in de ontspanning. Het is een hele ontdekkingsreis geworden. Nu neem ik meer rust en kan ik voelen wat ik nodig heb. Welke voeding mij energie geeft. Ik heb ontdekt dat er meer energie in me zit dan ik dacht.’’ Lichaam en geest van deze cliënt zijn tot rust gekomen en hierdoor is het zelfherstellend vermogen gestimuleerd. Rust en de juiste balans tussen in- en ontspanning zijn noodzakelijk voor herstel. Stil staan is noodzakelijk om te voelen hoeveel energie er in je zit, wat er bij je past en wat je wilt slikken in je leven. ‘’ Ik wil zo snel mogelijk van mijn burn-out af ‘’, hoor ik regelmatig. ‘’Maakt me niet uit hoeveel ik moet slikken. ‘’ Mijn ervaring is echter dat dit averechts werkt. Men heeft figuurlijk al veel te veel geslikt, wat uiteindelijk heeft geleid tot de burn-out. Herstel vindt alleen plaats als men tot zich neemt wat passend is. Een juiste balans tussen activiteit en het nemen van rust, tussen de sympathicus en parasympaticus is van groot belang om een weg te vinden uit de burn-out. Als het zenuwstelsel in de ruststand staat, als de parasympaticus aan staat, krijgt het lichaam de kans om te verteren en te herstellen. In combinatie met je juiste voeding en beweging creëer je de optimale condities om beter te worden. Dit draagt ook bij aan een betere darmbarrière en balans in het immuunsysteem, waardoor het lichaam minder gevoelig wordt voor allergische reacties op stoffen uit de buitenwereld. Ons aanpassingsvermogen is mede afhankelijk van een proces dat neurogenese heet. Door neurogenese is ons zenuwstelsel in staat zich te vernieuwen; er worden nieuwe neuronen gevormd en de plasticiteit wordt verbeterd. De neurogenese vindt met name in de hippocampus plaats. Uit studies met muizen blijkt dat als de hippocampus atrofieert, het aanpassingsvermogen wordt vermindert. Ontspanning, zonlicht, beweging en de juiste voeding kunnen de neurogenese, en dus ons aanpassingsvermogen, stimuleren. Bovendien verbetert de gehele neurotransmissie onder deze condities. Onze omgang met de buitenwereld wordt meer ontspannen. Mijn ervaring in mijn praktijk is dat hierdoor het verdragen van voeding en supplementen ook verbetert. De ontvankelijkheid wordt vergroot, de vertering verbetert. Kruiden en vitaminen die de neurogenese bevorderen, zoals saffraan, curcumine en vitamine D, worden beter opgenomen. Als cliënten overspannen zijn, kunnen ze dikwijls ook weinig voedingssupplementen verdragen. Ze hebben overal reacties op. De weg naar herstel ligt, in het ont-moeten. Als we van onszelf, of de therapeut, van alles moeten, kan dit ons zelfherstellend vermogen blokkeren. Ondervoeding is een stressvolle situatie voor het lichaam, maar ook hele strenge gezonde voedingsregimes kunnen voor veel stress zorgen. Te veel stress remt de neurogenese en zorgt voor verhoging van IL-1 en IL-6. Chronische verhoging van deze ontstekingsbevorderende eiwitten kan zelfs leiden tot degeneratie van de bloed-hersen barrière. De hele communicatie in ons zenuwstelsel loopt minder soepel. Als we gestresst zijn, kunnen zelfs de meeste gezonde stoffen die we tot ons nemen, kunnen maar beperkt hun weg vinden. We kunnen er steeds een schepje bovenop doen, steeds meer stoffen aanvullen, maar toch niet herstellen, omdat de stoffen niet optimaal worden ogenomen. In de ontspanning ligt de ruimte om alles te verteren en te verwerken. Als door stimulatie van de neurogenese de gehele neurotransmissie verbetert, hoeven we ook geen voorlopers van neurotransmitters, zoals bijvoorbeeld L Tyrosine of 5 HTP, steeds maar extra aan te vullen. Als ik google op ‘’wat te doen bij burn-out’’ kom ik 2.700.000 hits tegen. Genezing van burn-out zit m echter niet in het doen maar in het creëren van de optimale condities dat herstel mogelijk maakt . Vaak gaat het om meer ontspanning, soms ook om meer inspanning. Dit is wat anders dan ‘doen’. De ont-moeting in de praktijk laat zien wat er nodig is om de juiste condities te creëren om te herstellen. De ont-moeting maakt zichtbaar wat de ander nodig heeft om de juiste voeding optimaal haar weg te laten vinden. De weg naar creatie van een leven met een passende balans tussen in- en ontspanning. De cliënt kan zo zijn/haar eigen vruchten gaan plukken in het leven. Ware voedingsgeneeskunde; in de praktijk. Column, verschenen in Vakblad voor Voedingsgeneeskunde, juni 2017
Op zaterdag 13 mei 2017 geef ik een lezing op het Congres Voedingsgeneeskunde, met als titel: Burn-out, waar is de energie? Meer informatie over de inhoud van de lezing en hoe tickets verkrijgbaar zijn kunt u vinden via de volgende link:https://www.voedingsgeneeskunde.nl/node/2794